Typ: szybowiec wyczynowy
Liczba wyprodukowanych egzemplarzy: 634
Konstruktorzy:
Władysław OkarmusPiloci oblatywacze:
January RomanOto zestawienie najciekawszych faktów i informacji o szybowcach serii
SZD-48 Jantar Standard 2 i
SZD-48-3 Jantar Standard 3. To jedne z najpopularniejszych polskich szybowców wyczynowych, które do dziś można spotkać na niebie niemal na całym świecie.
1. Ewolucja ogona (Najłatwiejszy sposób na rozpoznanie)Najbardziej widoczną różnicą między wersją „2” a „3” jest kształt usterzenia pionowego:
•
Jantar Standard 2 (SZD-48-1): Posiada charakterystyczne usterzenie
skośne (odchylone do tyłu).
•
Jantar Standard 3 (SZD-48-3): Zmieniono usterzenie na
proste (pionowe). Zrobiono to nie tylko dla estetyki, ale przede wszystkim, aby poprawić sterowność i właściwości w krążeniu. Nowy ster kierunku wymagał mniejszej siły od pilota.
2. Szybowiec na "mocną pogodę"Jantary Standard słyną z tego, że latają najlepiej w trudnych, silnych warunkach termicznych. Ich profil skrzydła lubi duże prędkości. Piloci często mówią, że Jantar „nie boi się wiatru”. W słabej termice bywa trudniejszy w pilotowaniu niż jego główny ówczesny konkurent – niemiecki LS4, ale przy szybkim przeskoku (locie po prostej) Jantar potrafił go wyprzedzić.
3. „Sztywne” skrzydłaW przeciwieństwie do wielu nowoczesnych szybowców, których skrzydła malowniczo wyginają się w łuk podczas lotu (jak np. w Dianie 2 czy Discusie), skrzydła Jantara Standard są bardzo sztywne. Wynika to z solidnej konstrukcji dźwigara. Dzięki temu szybowiec jest bardzo wytrzymały, ale daje pilotowi nieco "twardsze" odczucia na drążku podczas wlotu w komin termiczny.
4. Kadłub z „odzysku”Konstruktor Władysław Okarmus, projektując SZD-48, wykorzystał sprawdzony kadłub z poprzedniego modelu – SZD-41A Jantar Standard. Połączono go z nowymi skrzydłami o obrysie trapezowym. To pozwoliło na szybkie wdrożenie produkcji bez konieczności projektowania wszystkiego od zera.
5. Jednoczęściowa limuzynaWiększość Jantarów Standard 2 i 3 wyposażona jest w otwieraną do góry, jednoczęściową limuzynę (osłonę kabiny). W latach 70. i 80. było to rozwiązanie bardzo nowoczesne, zapewniające doskonałą widoczność bez ramek dzielących pole widzenia. W wersji „3" mechanizm otwierania został ulepszony (zastosowano sprężynę gazową), co ułatwiło wsiadanie.
6. Polski towar eksportowyJantar Standard był hitem eksportowym PRL‑u. Z wyprodukowanych kilkuset egzemplarzy (łącznie wszystkich wersji SZD-48 powstało ponad 600), ogromna część trafiła na zachód – głównie do Niemiec, USA, a nawet Australii czy Argentyny. Do dziś w USA lata bardzo dużo Jantarów, cenionych za świetny stosunek ceny do osiągów.
7. Następca, który stał się akrobatąBezpośrednim rozwinięciem konstrukcji Jantara Standard 3 jest szybowiec
SZD-59 Acro. Wygląda niemal identycznie jak „Trójka", ale ma wzmocnioną strukturę i możliwość zakładania krótszych końcówek skrzydeł, co pozwala na wykonywanie pełnej akrobacji wyczynowej. To dowód na to, jak solidna była baza konstrukcyjna Jantara.
8. Pozycja pilotaJantar słynie z bardzo wygodnej, mocno leżącej pozycji pilota. Jest to jeden z niewielu szybowców klasy standard z tamtych lat, w którym bez problemu mieszczą się bardzo wysocy piloci (nawet powyżej 190 cm wzrostu), nie uderzając głową o pleksiglas.
9. Hamulce aerodynamiczneSzybowiec wyposażony jest w bardzo skuteczne metalowe hamulce aerodynamiczne wysuwane tylko na górnej powierzchni skrzydła. Są one oddzielone od klap (których Jantar Standard nie posiada, gdyż jest to klasa Standard), co czyni lądowanie w terenie przygodnym stosunkowo bezpiecznym i przewidywalnym.
10. DoskonałośćTeoretyczna doskonałość (czyli jak daleko szybowiec zaleci z 1 km wysokości w spokojnym powietrzu) wynosi około
40. Choć dzisiejsze szybowce tej klasy osiągają więcej, to w latach 80. był to wynik stawiający Polskę w światowej czołówce.
Ciekawostka techniczna (Tabliczka znamionowa)Często można spotkać zamieszanie w papierach. Wersja z prostym usterzeniem (Jantar Std 3) to formalnie
SZD-48-3. Wersja ze skośnym usterzeniem to zazwyczaj
SZD-48-1. Istniała też wersja przejściowa i wersja "M" z innym systemem balastowym.
Podsumowując, Jantar Standard 2/3 to „wół roboczy” polskich aeroklubów – szybowiec solidny, bezpieczny, o wciąż bardzo dobrych osiągach, na którym wychowały się pokolenia polskich mistrzów szybownictwa.